De tamme rat als huisdier

De tamme rat in een notendop
Algemeen:

• Naam: Tamme rat.
• Latijnse naam: Rattus norvegicus.
• Orde: Knaagdieren.
• Familie: Muizen en ratten.
• Status: Gedomesticeerd dier, huisdier.
• Afstamming: De proefdierrat, die direct afstamt van de wilde bruine rat.
• Gebruik: Gezelschapsdier, proefdier, opsporen van mijnen.
• Gedrag: Nieuwsgierig, tam.
• Aard: Sociaal: houd ze minimaal per twee van hetzelfde geslacht.
• Leeftijd:2-3 jaar.
• Gewicht: Vrouwtjes 230-400 gram, mannetjes 350 – 550 gram.
• Lengte: 18-25 centimeter.
• Vachtkleur: Zeer veel verschillende kleuren en tekeningen.
• Vachttype: Meestal gladharig, maar bestaan ook naakt (sphynx), met enige beharing (fuzz) en met gekruld haar (rex).
• Uiterlijke bijzonderheden: Grote, ronde oren met lage ooraanzet (dumbo), staartloos (manx), twee verschillende oogkleuren (odd-eyed).
• Tastzin: Zeer sterk ontwikkeld: via snorharen en tastharen op wenkbrauwen.
• Gehoor: Erg scherp.
• Reuk: Bijzonder goed. Herkent de geur van de eigenaar.
• Zicht: Bijziend. Kan met name goed zien in het duister en ziet dan vooral bewegingen. Door de stand van de ogen aan de zijkant van de kop kan de rat veel van de omgeving waarnemen.
• Jonge dieren: Rittens.
• Nestgrootte: Gemiddeld 8 jongen.
• Voordelen van de rat als huisdier: Lage aanschafprijs.
• Vriendelijk, ratten zijn geen bijters.
• Krijgen een band met de eigenaar.
• Passen hun ritme aan jou aan, overdag wakker.
• Eten vrij weinig dus de voerkosten zijn vrij laag.
• Zeer schone dieren: ze wassen zichzelf en elkaar vaak.

Nadelen van de rat als huisdier:

• Urine ruikt sterk. Je moet het hok vaak goed schoonmaken.
• Mannetjes en soms ook vrouwtjes laten urinedruppels achter op grond, bank en baasje.
• Vaak hoge dierenartskosten door typische rattenkwalen als tumoren en luchtwegproblemen.
• Leven maar kort.
• Sommige mensen vinden ze (onterecht) vies of eng.

Huisvesting
Als je ratten wilt aanschaffen, moet je allereerst zorgen dat je een goede kooi voor ze hebt. Je kunt in de dierenwinkel heel veel verschillende kooien krijgen, maar hoe maak je daaruit de juiste keuze? En hoe kun je ervoor zorgen dat ze zich helemaal thuis voelen in hun nieuwe onderkomen?

De rattenkooi
Als ratteneigenaar moet je rekening houden met de behoeften van je huisdieren. Zo zijn ratten zeer actieve diertjes die veel ruimte nodig hebben om naar hartenlust te kunnen rennen en klimmen. Daarnaast zijn ze zeer intelligent. Daarom hebben ze uitdagingen nodig in de vorm van klimmogelijkheden en speeltjes. In een kleine, schaars ingerichte kooi slaat de verveling al snel toe en voelen de ratten zich ongelukkig. Een voorbeeld van gedrag dat dan ontstaat is het zogenaamde traliebijten. Voor een kooi geldt daarom altijd de regel: hoe groter, hoe beter. Houd bij twee ratten voor een kooi een minimale lengte van tachtig centimeter aan. De hoogte van de kooi moet ten minste veertig centimeter zijn zodat de ratten rechtop kunnen staan, maar een hogere kooi met meerdere verdiepingen geniet de voorkeur omdat ratten graag klimmen.

De voor- en nadelen van enkele kooitypen op een rijtje gezet:

Traliekooi
De meeste rattenkooien bestaan uit een bovenkant van tralies met een plastic of ijzeren onderbak. Deze kooien zijn prima geschikt, met name de grote uitvoeringen met meerdere verdiepingen. De ratten kunnen hierin heerlijk actief bezig zijn. Traliekooien zijn gemakkelijk schoon te maken, je hebt veel contact met de dieren en de ventilatie is goed. Nadeel is wel dat de tralies op den duur kunnen gaan roesten door de bijtende urine van de ratten. Bovendien kan de bodembedekking door fanatieke graafbuien van de ratten nog wel eens buiten de kooi terechtkomen. Om dit te voorkomen, kun je aan de buitenzijde van de tralies plexiglas plaatjes bevestigen. Deze plaatjes zijn ook ideaal ter voorkoming van urinespetters op de vloer en de muur rond de kooi.

Aquariumbak
Je kunt een aquarium van groot formaat (minimaal een meter lang) gebruiken als onderkomen voor je ratten. Verwijder uit de binnenkant van oude bakken de stopverf voor je je ratten erin huisvest. Door kleine glasplaatjes in de hoeken vast te maken, rustend op verticaal vastgelijmde glasstrips, kun je extra verdiepingen creëren. Deze bakken zijn makkelijk schoon te maken en de ratten kunnen geen bodembedekking uit de kooi naar buiten graven. Het grootste nadeel van de aquariumbak is dat de ventilatie zeer slecht is. Ammoniakdampen blijven in de bak hangen en kunnen zo de gezondheid van de ratten aantasten. Het is daarom belangrijk dat je het aquarium met grote regelmaat verschoont. Zet de bak nooit in de zon of bij de verwarming en gebruik een houten raamwerk met gaas als deksel zodat er frisse lucht in de bak komt.

Plastic bak
De laboratoriumbak is een plastic bak die veel voor ratten wordt gebruikt, met name voor ratten die als voeder- of proefdieren gebruikt worden. De ratten hebben in deze bakken zeer weinig leefruimte en kunnen niet rechtop staan. Bovendien is het materiaal dof, waardoor je niet naar binnen en de ratten niet naar buiten kunnen kijken. De ventilatie van deze bakken is ook zeer slecht. Goede huisvesting voor je dierbare ratten is dit dus allerminst.
In dierenspeciaalzaken is een heel ander type plastic bak te koop, de zogenaamde dunakooi. Deze caviakooi wordt vooral gebruikt door rattenhouders die af en toe een nestje fokken. De moederrat heeft hierin alle rust en er bestaat niet het gevaar dat de jongen van verdiepingen vallen of door tralies kruipen. Voor tijdelijke huisvesting van zieke of gewonde ratten zijn deze kooien ook erg handig. Als permanente huisvesting is een dunakooi eigenlijk wat te klein, vooral omdat je hier geen extra verdiepingen kunt maken. Een ander nadeel is dat de urine het plastic op den duur kan aantasten waardoor doffe plekken ontstaan, maar dat is bij gebruik als reservebak niet zo erg. Houd bij het in gebruik nemen van een dunakooi ook rekening met de plaatsing: zet hem niet in de zon of nabij de radiator. De tralies van het bijgeleverde deksel zijn voor kleine ratten te breed, maar bij de dierenspeciaalzaak kun je een deksel met fijnere tralies bestellen.

Volière
Hoe groter de kooi, hoe leuker voor de ratten. Door een volière uit te rusten met verdiepingen, takken en touwen kun je een echt rattenparadijs maken. Er zijn veel verschillende volières te koop. Kies een volière voor kleine tropische vogels zodat de ratten niet tussen de spijlen van de kooi door kunnen. Als je een beetje handig bent, kun je natuurlijk ook zelf een kast ombouwen tot rattenverblijf.

Inrichting van het rattenverblijf

Bodembedekking
Ratten zijn niet zo zindelijk als katten of honden. Daarom moet je de bodem van de rattenkooi bedekken met materiaal dat de urine opneemt. Hoewel je voor de meeste knaagdieren zaagsel, stro of hooi kunt gebruiken, is dit voor ratten niet geschikt. Ratten hebben zeer gevoelige luchtwegen en kunnen daardoor niet tegen stof, wat veel in die bodembedekkers zit. Vraag daarom bij de dierenspeciaalzaak altijd naar stofvrij materiaal.

Het beste kun je een bodembedekker op basis van hennepvezel gebruiken, omdat daar helemaal geen stof in zit. Helaas is dat niet in alle dierenspeciaalzaken te verkrijgen. Een redelijk alternatief daarvoor is een bodembedekker op basis van maïs of beukensnippers. Controleer de bodembedekker wel voor je het in de kooi doet, want soms zit er toch nog behoorlijk veel stof in. Je kunt het dan eerst buiten in de wind een paar keer in emmers overgooien om het van het meeste stof te ontdoen. Het laatste restje in de zak is vaak zo stoffig dat je dat beter weg kunt gooien.

Slaapplaats
Een kooi met alleen bodembedekking is erg saai voor ratten. Bovendien hebben ze behoefte om zich af en toe terug te trekken en rustig te kunnen slapen. Een oude bloempot of een stevig houten huisje is daarvoor goed geschikt. Aan een huisje van plastic knagen ze meestal, waardoor ze er minder lang plezier van hebben. Heb je meer dan twee ratten, zet dan op meerdere plaatsen huisjes neer.

Door je ratjes wat extra nestmateriaal te geven, kunnen ze hun huisje bekleden. In dierenspeciaalzaken is divers nestmateriaal verkrijgbaar zoals papiersnippers. Oude lappen en krantensnippers zijn ook prima geschikt voor de slaapplaats. Gebruik liever geen ‘hamsterwatten’. Hierin kunnen hun pootjes verstrikt raken.
Ratten vinden het heerlijk om in een hangmat te liggen. Die kun je eenvoudig zelf maken door de punten van een lap stof vast te binden aan de bovenkant van de kooi. In dierenspeciaalzaken kun je zelfs echte rattenhangmatten kopen, compleet met ophanghaakjes. Jammer genoeg knagen de meeste ratten de oude lappen èn de mooie hangmat wel kapot.

Voer- en waterbak
Er zijn speciale waterflesjes voor knaagdieren te koop. Hierin blijft het water schoon. Water in een waterbakje wordt al snel erg vies door ontlasting en bodembedekking. Ook kunnen ze een los staand bakje omgooien, waardoor de kooi een kliederboel wordt. In de warme zomermaanden is het wel verstandig een bakje water in de kooi plaatsen. De ratten maken er dankbaar gebruik van door zich met het water op te frissen. Heb je een traliekooi dan kun je een bakje met ophanghaakjes nemen zodat ze het bakje niet om kunnen gooien. Gebruik voor het voer een zwaar bakje of een bakje met ophanghaakjes, zodat ze het niet om kunnen gooien. Een bakje van geglazuurd steen of roestvrij staal is goed schoon te maken en is daarom beter dan een plastic bakje. Bovendien kunnen de ratten een plastic bak kapot knagen.

Toiletbak
Hoewel ratten overal urinesporen achterlaten, leggen ze een groot deel van de keutels wel op een vaste plaats. Een laag bakje gevuld met bodembedekking of kattengrit op die plaats scheelt je iedere dag een hoop schoonmaakwerk. Leg er wat keuteltjes in, zodat de ratten leren dat het bakje voortaan de toiletplaats is.

Speel- en klimmateriaal

Het is erg belangrijk dat je je ratten verschillende dingen geeft waar ze aan kunnen knagen, op kunnen klimmen of mee kunnen sjouwen. Let er wel op dat de speeltjes veilig zijn. Hamsterspeelgoed is te klein voor ratten, maar op de vogelafdeling van een dierenspeciaalzaak kun je van alles vinden zoals trappetjes en klimtouwen. Verder kun je takken, wc-rolletjes, keukenpapier, doosjes en keien gebruiken voor de inrichting. Buizenstelsels, trappetjes en een groot loopwiel geven extra bewegingsmogelijkheden in de kooi. Neem wel een loopwiel met stoffen omhulsel, zodat de ratten hun staarten niet kunnen bezeren. Een gewoon loopwiel kun je veilig maken door er een stuk stof doorheen te rijgen.  

Door de ratten regelmatig iets nieuws te geven, houd je hun omgeving uitdagend. Je zult merken dat ze overal met veel nieuwsgierigheid en enthousiasme op reageren. Dit is erg leuk om naar te kijken en voorkomt bovendien dat de ratten door verveling gestoord gedrag ontwikkelen, bijvoorbeeld voortdurend rondjes lopen of traliebijten.
Onderhoud van het rattenverblijf

Door de kooi tenminste één keer per week schoon te maken, voorkom je sterke luchtjes van de urine van de ratten. Dit is erg belangrijk, want het is niet alleen voor jezelf en je bezoek vervelend als de kooi sterk ruikt; sterke ammoniakdampen van de urine zijn zelfs schadelijk voor de gezondheid van je ratten. Schep daarom elke dag de keutels uit de kooi en vervang de bodembedekking en het nestmateriaal minstens één keer per week door schoon materiaal. De kooi kun je het beste schoonmaken met heet water en eventueel wat zeep. Gebruik liever geen schoonmaakmiddelen, want hier kunnen de ratten gevoelig voor zijn. Het voerbakje en het huisje kun je ook meteen even wassen en de drinkfles met heet water uitspoelen. Begint de drinkfles groen te kleuren, reinig deze dan met een reinigingsborstel voor babyflesjes of doe er een handje rijstkorrels en heet water in en schud hem dan schoon.

Voeding
Goede voeding is erg belangrijk voor de gezondheid van je ratten. Het is dan ook belangrijk het juiste rattenvoer te kiezen. Wat moet je over rattenvoeding weten?

Voederen van de ratten
Ratten geef je iedere dag een bakje rattenvoer. Op verpakkingen staan vaak richtlijnen voor de hoeveelheid, maar ratten eten naar behoefte. Je kunt dus een bakje vullen en dit iedere dag aanvullen, zodat ze kunnen eten wanneer ze willen. Daarnaast zijn er verschillende gezonde aanvullingen en kun je ze af en toe extra verwennen met wat lekkernijen. Let bij het voeren wel op of de ratjes geen onder of overgewicht krijgen. Vanzelfsprekend hebben actieve dieren (meestal jonge dieren en vrouwtjes) meer eten nodig dan rustige dieren (meestal volwassen mannetjes en oudere dieren). En over het algemeen eten mannetjes meer dan vrouwtjes.

Basisvoer
Er zijn twee typen rattenvoer op de markt: gemengd voer en brokken. Het gemengde voer bestaat uit verschillende soorten zaden, granen, groenten en dierlijke producten. In de brokken zitten dezelfde ingrediënten, maar dan vermalen en geperst tot een egale brok. Het voordeel van de brok is dat de rat niet kan gaan snoepen door het lekkers eruit te halen en de rest te laten liggen. Je weet zo zeker dat hij alle noodzakelijke voedingsstoffen in een goede verhouding binnenkrijgt. Maar de eentonigheid van de brokken is natuurlijk ook meteen het nadeel. Je kunt de brokken ook af en toe afwisselen met gemengd voer.

Kies voor een merk dat je ratten graag eten en waarbij ze een goede lichamelijke conditie houden zoals een glanzende vacht en een goed gewicht. Zonnebloempitten en pinda’s zijn wel gezond, maar zijn ook de grootste dikmakers in rattenvoer. Kies daarom een merk uit waar deze niet al te veel in zitten. Laat je niet misleiden door de vormen en kleuren van de gemengde voeders. Deze zijn vaak door de fabrikant bedacht en kunstmatig toegevoegd om het voer er voor jou lekker uit te laten zien.

Een volledig voeder bevat alle noodzakelijke vitaminen. Het is daarom niet nodig en soms zelfs schadelijk om extra vitaminen toe te voegen. Om de vitaminen in het voer te behouden, is het belangrijk dat je geen grotere hoeveelheden neemt, dan je binnen drie maanden kunt opvoeren. Bewaar het voer in een goed afsluitbare bus en zorg ervoor dat het de houdbaarheidsdatum niet overschrijdt.

Aansterkpap
Ratten die aan moeten sterken of slecht eten kun je bijvoeren met een pap. Meng hiervoor kattenmelk of Nutrilon Soja met Brinta of Bambix tot een gladde pap. Je kunt hier ook blikvoer voor jonge katjes aan toevoegen. Voor extra energie is een klein schepje dextromaltose of druivensuiker geschikt. Ook voeders voor zieke of herstellende honden of katten van de dierenarts (bv Hills Presciption Diet A/D hond en kat) kun je voor ratjes gebruiken. Bouw de hoeveelheid voor ernstig ondervoede ratten heel geleidelijk op.

Rattensnacks
Ratten zijn echte alleseters. Groenten, fruit, noten, rijst, pasta, gekookt ei in de schil, kattenbrokjes, hondenkoekjes, gekookte kip, vette vis, droog bruin brood, ze vinden alles heerlijk. Toch heeft iedere rat zijn eigen voorkeur. Probeer gerust wat verschillende lekkernijen uit en wissel deze regelmatig af. Ook de diverse ratten- en knaagdiersnoepjes uit de dierenspeciaalzaak vallen vaak in de smaak. Met yoghurtsnoepjes heb je gegarandeerd succes.
Van groenten en fruit mogen ratten iedere dag een klein stukje hebben. Vergeet niet de restjes weg te halen om bederf te voorkomen. Geef de andere lekkernijen met mate, zodat ze ook nog trek hebben in hun gewone voer. Op verpakkingen staat meestal dat de snoepjes of knabbelsticks gezond zijn, maar de grote hoeveelheden koolhydraten die erin verwerkt zijn, zijn dat zeker niet.

Geef je ratten voldoende harde dingen om op te knagen, zodat hun tanden goed afslijten. Neem bijvoorbeeld een knaagblok uit de dierenspeciaalzaak of wilgentakjes. Ook lekkernijen als noten in de dop en gedroogd brood zorgen voor natuurlijke slijtage.

Geef een rat nooit:

• Zoetwaren of vette of gekruide etenswaren. Die zijn zeer ongezond.
• Vers brood. Dit kan in de keel een kleffe bal vormen, waardoor ze kunnen stikken
• Plakkerige etenswaren zoals pindakaas. Hierdoor kunnen ze eveneens stikken.
• Koolsoorten, met uitzondering van bloemkool en broccoli.
• Koemelk. Door de lactose krijgen ze dunne ontlasting. Melk voor katten of sojamelk mag wel. Zo nu en dan een stukje kaas of een beetje yoghurt kan ook geen kwaad.
• Koolzuurhoudende dranken. De gasopeenhoping kan ze fataal worden.
• Alcohol of cafeïnehoudende dranken.
• Chocolade. Dit is zeer ongezond en veel is zelfs giftig.

Water
Water is voor alle dieren van levensbelang: ook ratten moeten altijd kunnen drinken. Hang daarom een met vers water gevulde knaagdierdrinkfles op in de kooi. Ververs dit water elke dag, ook als de fles niet leeg is.

Verzorging
Als je een huisdier neemt, is het jouw taak het dier goed te verzorgen. Naast goede voeding en juiste huisvesting moet je ook zorgen voor uiterlijke verzorging. Bij de rat is dit erg makkelijk: hij onderhoudt zichzelf uitstekend. Toch kun je hem met de verzorging helpen.

Huid en haar
Controleren
Het is goed om de huid en vacht regelmatig te controleren, bijvoorbeeld tijdens het aaien. Zeker als je je ratten veel ziet krabben, is het verstandig de vacht direct te controleren. Zo kun je afwijkingen vinden in de vorm van kale plekken, korstjes, roodheid of ongedierte. Zie hiervoor ook het hoofdstuk 'Gezondheid en ziekten'. Bij nieuwe dieren is het aan te raden om ze preventief tegen mijt te behandelen voordat je ze bij je eigen dieren plaatst, omdat al je ratten besmet raken als je het over het hoofd hebt gezien. Wees tijdens het betasten extra bedacht op onderhuidse bulten. Bij ratten, met name vrouwtjes, kunnen er tumoren ontstaan. Veel voorkomende plaatsen van tumorvorming zijn de oksels en de melkklieren.

Wassen
Ratten verzorgen hun eigen huid en vacht voortdurend. Iedere maaltijd, ieder slaapje en ieder wandelingetje gaat vooraf en wordt besloten met een grondige wasbeurt. Vaak wassen de ratten elkaar ook. Dat zorgt niet alleen voor schone vachtjes, maar tevens voor een sterke onderlinge band. Omdat ratten zichzelf en elkaar zo goed schoonhouden, is het niet nodig je ratten zelf te wassen. Moet je ze toch wassen, bijvoorbeeld op advies van de dierenarts bij parasieten, zorg dan voor een laagje lauw water. Zet de rat met zijn achterpootjes in het laagje water en ondersteun de rest van zijn lichaam terwijl je hem rustig met het water besprenkelt. Houd hem goed vast, want veel ratten hebben hier een hekel aan. Als hij nat is, kun je de voorgeschreven shampoo inwrijven maar pas op dat het niet in de ogen, oren of neus komt. Spoel de shampoo grondig uit met het lauwe water en droog de rat vervolgens zorgvuldig maar rustig af. Doe dit in een warme ruimte zodat hij niet teveel afkoelt. Plaats hem pas weer in de kooi als hij helemaal droog is.  

Gebit
Ratten zijn echte knaagdieren. Hun snijtanden groeien gewoon door en door het knagen houden ze die kort. Zie hiervoor ook het hoofdstuk ‘Voeding’. Als de tanden boven en onder niet goed op elkaar aansluiten, kunnen de boventanden erg lang worden. Dit noem je ‘olifantstanden’. Als een tand zich in de wang, lip of tandvlees boort, kan er een vervelende ontsteking in het bekje ontstaan, gekenmerkt door een vieze geur. Controleer de lengte van de voortanden van je ratten daarom af en toe. Bekijk de tanden als de rat aan het knagen of wassen is. Kun je het niet goed zien en lijkt hij moeite te hebben met eten of valt hij af, probeer dan de tandjes te bekijken door de rat goed vast te houden en zijn bovenlipje iets op te lichten. Lukt dit niet snel en is het diertje in paniek of ruik je een vieze geur uit het bekje, vraag dan of je dierenarts er naar wil kijken. Zijn de tanden te lang, dan zal de dierenarts ze weer netjes knippen of slijpen. De tanden zijn gevoelloos, dus dat doet geen pijn.

Nagels
Rattennageltjes zijn vaak erg scherp, doordat de nageltjes op de zachte ondergrond in de kooi niet kunnen afslijten. Als je je ratten op je blote arm of in je nek meeneemt, kun je daar rode krasjes van krijgen. Een baksteen of tegel in de kooi houdt de nageltjes kort. Door hem schuin in de kooi te zetten, is het een leuk klimobject voor je ratten. Zorg er wel voor dat de steen niet kan omvallen. Als je rat rustig bij je blijft, kun je ook proberen de nageltjes te knippen. Beperk dit tot het afknippen van de scherpe puntjes en pas op dat je niet in het leven knipt. Dat is het rode draadje dat door de nagel loopt. Knip je per ongeluk te kort en gaat het bloeden, ontsmet het dan met betadine en stop de bloeding door een watje tegen de nagel aan te houden.

Hoe pak ik een rat op?
De beste manier om een rat op te pakken, is hem met beide handen opscheppen. Benader de rat rustig van voren. Benader hem niet van boven, zeker als hij je nog niet kent of vertrouwt. Je hand lijkt voor de rat dan net een roofvogel! Leer het optillen van dag tot dag in stapjes aan. Laat de rat eerst rustig aan je hand wennen. Vertrouwt hij je eenmaal, dan kun je bij de volgende stap één hand onder de pootjes en de andere hand zachtjes op de rug houden. Op die manier kun je hem iets van de grond tillen. Dit kan ook door je duim en wijsvinger onder de oksels te doen en de rest van je hand voorzichtig om de rug te klemmen. Zet hem na hem iets te hebben opgetild voorzichtig weer terug. Is de rat hier eenmaal aan gewend, dan kun je hem helemaal optillen. Zodra de rat uit de kooi is, houd je hem voor extra steun zachtjes tegen je aan. Pak een rat nooit aan zijn staart: daardoor kun je hem ernstig verwonden!
Voor extra grip, bijvoorbeeld van een rat met vluchtneigingen, kun je bij het vasthouden de duim en de wijsvinger wel aan de staartbasis houden.

Takenlijstje: Dagelijks / Wekelijks

HUISVESTING

• Keutels uit de kooi scheppen
• Kooi reinigen met heet water
• Bodembedekking verversen
• Nestmateriaal verversen
• Eventuele hangmat uitwassen
• Voerbakje afwassen
• Drinkfles reinigen
• Huisje wassen

VOEDING

• Voer bijvullen
• Stukje fruit of groente geven
• Water verversen
• Maximaal twee keer een lekkernij
• Het voer geheel verversen

V
E
R
Z
O
R
G
I
N
G

• De ratten tenminste één uur per dag los laten lopen
• Huid en vacht controleren op ongedierte of plekjes
• Af en toe de lengte van de voortanden bekijken
• Controleren op onderhuidse bultjes

Met je rat op stap
Wat de rat als huisdier zo leuk maakt, is dat je hem kan aanleren op je schouder, in een jaszak of in een tasje met je mee te gaan. Leer je je ratten dit van jongs af aan, dan zullen ze al snel staan te popelen om met je de ‘wijde wereld’ in te trekken.

Wandelen
Als je ratten graag met je meegaan en rustig blijven zitten, kun je ze in principe overal mee naartoe nemen. Hoe je ze dit aanleert lees je in het hoofdstuk ‘Gedrag’ verderop in dit boekje. Vaak vinden ze het heerlijk om in je kraag te zitten en een heuptasje is ideaal voor je ratten om zich even in terug te trekken. Er zijn ook speciale rattentuigjes op de markt. Wil je deze gebruiken, laat de ratten dan al op jonge leeftijd aan de riempjes wennen. Door ze deze om te doen en de riempjes vast te houden, raak je ze minder gemakkelijk kwijt. Let er wel op dat het riempje goed vastzit en houd je ratten tijdens het wandelen altijd in de gaten. Neem de ratten alleen mee op zachte dagen zonder wind, regen of kou, want ratten worden snel verkouden.

Dierenshows
Knaagdier- en rattenverenigingen organiseren zo nu en dan dierenshows waar het uiterlijk van de ratten wordt beoordeeld. De rattenvereniging IRF houdt ook keuringen voor ‘gewone’ ratten, waarbij ze vooral kijken naar hun gedrag en persoonlijkheidje. Meestal mag je een clubdag ook met je rat bezoeken zonder deel te nemen aan een keuring. Ga je met je rat naar een dierenshow, dan moet je ervoor zorgen dat je een reisbakje hebt. Voor de keuringen moeten ratten vaak de hele dag in een bak op de show aanwezig zijn. Hiervoor kun je kleine plastic aquariumbakjes gebruiken die voorzien zijn van een deksel met gaatjes. Ook zijn plastic draagmandjes op de markt die speciaal zijn ontwikkeld voor het meedragen van kleine huisdieren. Deze kun je niet alleen gebruiken voor shows, maar zijn ook handig als je bijvoorbeeld met een rat naar de dierenarts moet. Vergeet niet er bodembedekking, voer en water in te doen.

Let op:
Neem de ratten niet mee naar een show als ze last hebben van ongedierte, om besmetting van andere dieren te voorkomen. Zieke, drachtige of angstige dieren moet je natuurlijk ook niet meenemen.

Vakantieopvang
Om gerust op reis te kunnen gaan, is het belangrijk dat je op tijd een vakantieadres zoekt voor je ratten. Je kunt een kennis vragen om op te passen. Helaas is niet iedereen dol op ratten, waardoor het best lastig kan zijn om iemand te vinden die ze voor je wil verzorgen. Je kunt dan ook het internet raadplegen. Door het intoetsen van de trefwoorden ‘ratten’ en ‘vakantie’ in een zoekmachine kun je veel rattenliefhebbers vinden die met alle plezier op je ratten passen. Je kunt ook direct navraag doen aan rattenliefhebbers via online forums. Kijk bijvoorbeeld eens op het forum van de rattenvereniging IRF. Sommige dierenpensions en –asiels zorgen ook voor kleine huisdieren, maar daar is meestal geen tijd om de ratten veel persoonlijke aandacht te geven en ze los te laten lopen.

Op vakantie
Een autorit kan voor een rat veel stress opleveren. Met een lange reis naar een vakantiebestemming doe je je ratten dan ook geen plezier. Bovendien kun je ratten niet in een tent of caravan houden; daarin wordt het al snel erg warm. Als je in een vakantiehuisje of appartement in eigen land verblijft, kun je wel overwegen ze mee te nemen. Bedenk je van tevoren wel of je tijd en zin hebt om ze tijdens je vakantie te verzorgen. De ratten zijn vaak beter af wanneer een buur, familielid of andere rattenliefhebber op ze past. Je weet dan zeker dat je ratten, net als jij, een fijne vakantie hebben.

Let op:
Houd in het buitenland rekening met de bevolking: een rat op de schouder is niet in ieder land zo normaal!

Gedrag en opvoeding
Veel mensen zijn dol op ratten als huisdier, terwijl andere al schrikken en gruwelen bij het horen van het woord ‘rat’. Maar door hun bijzondere gedrag weten ratten soms de harten van de bangste mensen nog te veroveren.  

Rattengedrag

Sociaal
Wilde ratten leven samen in grote kolonies. Ook onze tamme ratten hebben die behoefte aan contact met soortgenoten. Daarom houden we ratten altijd in koppels of groepen. Om ongewilde nestjes te voorkomen, is het wel belangrijk dat je ratten van hetzelfde geslacht hebt. De ratten verzorgen elkaar en slapen bij elkaar. Net als bij wilde ratten is ook in groepen tamme ratten sprake van een rangorde. Door rituele gevechten, waarbij een dominante rat een onderdanige rat op de rug dwingt, bepalen ze hun plaats in de groep. Voor de ratten is het contact met een soortgenoot erg belangrijk, maar dat betekent niet dat ze geen aandacht meer voor jou hebben. Ratten leren je al snel herkennen aan je stem en je geur. Enthousiast gaan ze naar het deurtje van de kooi als ze je horen aankomen. Ze weten dat ze iets lekkers van je krijgen of de kooi uit mogen.

Een nieuwe rat kun je het beste op neutraal terrein introduceren. Zet de dieren bij elkaar in een andere kooi of bij je op de bank. Een doek over de bank leggen is dan wel aan te raden. Je kunt de nieuwe rat even insmeren met bodembedekking uit de kooi van de andere ratten, zodat hij niet vreemd ruikt. Meestal slaagt een introductie van een nieuwe rat na enig gesnuffel en eventuele rituele rangordegevechten. Vooral bij ratten die al lang alleen zitten, is dit nog wel eens moeilijk.

Ratten en andere huisdieren
Ratten zijn prooidieren. Laat ze daarom nooit alleen met honden (zeker terriërs) of katten. Soms gaat het wel goed, maar het blijft uitkijken. Ratten kun je niet samenhouden met kleinere knaagdieren. Die beschouwen de ratten zelf als prooi.

Verzamelaars
Ratten verzamelen lekkernijen vaak op bepaalde plaatsen in de kooi om ze later rustig te kunnen oppeuzelen. Ook slepen ze verschillende materialen zoals bodembedekking, lappen stof, karton en papier door de kooi naar een slaapplaats. Daar knagen ze het fijner, waarna ze van de snippers een heerlijk bedje van maken. Met een leeg wc-rolletje of een eierdoosje doe je ze een groot plezier. Haal dit aan het eind van de dag wel weer weg want dit kan erg gaan stinken als het in contact komt met urine.

Knagers
Ratten zijn echte knaagdieren: ze knagen overal aan. Door het knagen houden ze de tanden kort. Bovendien testen ze door het knagen uit of iets eetbaar is en knagen ze materialen fijn tot het bruikbaar is als nestmateriaal. In de kooi kunnen ze niet zo snel schade aanrichten, maar daar buiten wel. Ze kunnen bijvoorbeeld onopgemerkt kleine gaatjes in je kleding knagen als je ze met je meedraagt. En wat dacht je van de gordijnen, de boeken en de elektriciteitssnoeren als je ze los laat lopen? Zorg er dus voor dat ze niet in de buurt kunnen komen van kwetsbare spullen of van spullen die een gevaar voor ze kunnen opleveren.

Klimmers
Ratten kunnen ontzettend goed klimmen. Met het grootste gemak klimmen ze omhoog en lopen ze over touwen en takken. Dankzij hun lange staart kunnen ze hun evenwicht zo goed bewaren.  
Ratten opvoeden
Ratten zijn zeer intelligente dieren. Het is dus niet zo verwonderlijk dat je ze dingen kunt aanleren.

Luisteren
Je kunt een rat niet op commando laten zitten of liggen. Maar je kunt ze wel leren luisteren naar hun naam. Door de rat altijd aan te spreken met zijn naam voordat hij een snoepje krijgt of voordat je hem uit de kooi tilt, leert hij dat er bij het horen van die naam iets leuks gebeurt. Als hij dan eens los in de kamer loopt en je roept zijn naam, dan zal hij snel naar je toe komen. Geef hem na het roepen iets leuks of lekkers, ook voordat je hem weer in de kooi stopt. Je kunt hem door deze beloningsmethode bijvoorbeeld ook leren om te komen als je op de grond klopt.

Meedragen
In het hoofdstuk ‘Met de ratten op stap’ werd al genoemd dat je je ratten op je schouder, in een jaszak of in een tasje kunt meedragen. Maar hoe kun je je rat dit aanleren? Sommige ratten zijn zo rustig van aard dat ze direct blijven zitten. Maar vaak zijn ratten zo ondernemend dat ze er al snel weer af willen. Deze ratten moet je telkens terugzetten tot ze eindelijk even rustig blijven zitten. Je kunt ze dan als beloning een snoepje geven. Als een rat binnenshuis eenmaal rustig blijft zitten, kun je eens proberen de rat mee naar buiten te nemen. Doe dat alleen op mooie dagen, want ratten kunnen worden snel verkouden.

Vertrouwen van een angstig ratje winnen
Eigenlijk moet je nooit een angstig ratje kopen. Kies altijd voor ratten die vol nieuwsgierigheid bij je komen. Heb je wel een angstig ratje dat vlucht of bijt als je in de buurt komt, dan moet je proberen zijn vertrouwen te winnen. Laat hem nooit schrikken en jaag hem zeker niet op, maar benader hem voorzichtig van voren met de platte hand met daarop iets lekkers. Pas op dat je de rat niet van boven benadert, want dan lijkt je hand voor de rat net een roofvogel. Aan de houding van de rat kun je zien wanneer je te dichtbij komt. Stop dan en geef hem de beloning. Langzaam maar zeker zal hij je hand gaan vertrouwen. Pas als de rat helemaal op zijn gemak is met de hand dicht in de buurt, kun je proberen de rat voorzichtig aan te raken. Stapje voor stapje kun je zo toe gaan werken naar het oppakken van de rat. Maak gebruik van veel (gezonde) lekkernijen, forceer niets en word zeker niet kwaad als de rat uit angst toch een keertje toehapt. Hoewel veel van deze ratten hun vertrouwen in de mens terug krijgen, zul je er bij sommige ratten al genoegen mee moeten nemen dat je ze in de kooi kunt benaderen.    

Voortplanting
Ben je van plan een nestje te fokken met je rat, bereid je er dan goed op voor. Waar moet je rekening mee houden en wat moet je allemaal weten over de voortplanting van ratten?

Nemen we een nestje?
Een nestje lijkt ontzettend leuk en vaak is dat ook zo. Maar het is erg belangrijk dat de dieren gezond ter wereld komen en ook gezond zullen blijven. Kies daarom voor het nestje gezonde ouderdieren met goede karakters uit een gezonde lijn. Zo kun je ratten met tumoren of reutelende ademhaling beter niet gebruiken en is een angstige moeder geen goed voorbeeld voor haar jongen. Een goede keuze is geen garantie dat alles goed zal gaan. Soms gaat er iets mis bij de geboorte. Dat kan de ongeboren jongen en de moeder in gevaar brengen.

Een nest bestaat uit gemiddeld tien tot twaalf jongen, maar dit kunnen er ook meer zijn. Voordat je je rat laat dekken, moet je daarom mensen vinden die jonge ratjes willen hebben. Geef ze het advies tenminste twee rittens te nemen, zodat je ratjes op hun nieuwe adres niet vereenzamen. Ook al heb je veel mensen gevonden die ratjes willen hebben, houd er altijd rekening mee dat je ze wellicht toch niet allemaal zal kunnen plaatsen en je dan enkele ratjes zelf zal moeten houden. Denk er daarom goed over na voor je werkelijk een nestje neemt.

Er is een groot aantal rattenliefhebbers, aangesloten bij rattenverenigingen, dat zich heeft toegespitst op het fokken van mooie, gezonde ratten. Zij selecteren de ratten heel zorgvuldig door zich te verdiepen in de genetica (de leer van de overerfbaarheid van eigenschappen). Eigenlijk zou het voor de populatie huisdierratten het beste zijn om het fokken aan deze ervaren mensen over te laten. Deze ratten worden gefokt voor het in stand houden en bevorderen van een gezonde populatie en worden met liefde grootgebracht. Wil je toch echt graag zelf een nestje fokken, dan vind je in dit hoofdstuk de informatie die nodig is om ervoor te zorgen dat de moeder en haar kroost het goed krijgen. Ook biedt dit informatie aan diegenen, die een drachtig vrouwtje hebben aangeschaft en op die manier plotseling met een nestje worden geconfronteerd.
 
Hoe bereid je je voor op een nestje?

• Lees voldoende informatie en raadpleeg mensen die al eens gefokt hebben.
• Ga op zoek naar voldoende goede adressen voor de rittens.
• Gebruik onverwante dieren met een zachtaardig karakter die altijd goed gezond zijn geweest, vooral het vrouwtje moet nu in topconditie zijn.
• Houd wat geld achter de hand voor onvoorziene kosten, bijvoorbeeld extra dierenartskosten.
• Licht je dierenarts in over je plannen.


Voortplanting
Het vrouwtje mag voor haar eerste nest niet jonger zijn dan vijf maanden en niet ouder zijn dan acht maanden. Daarvoor heeft ze haar energie hard nodig om zelf uit te groeien tot een sterke volwassen rat. Eens in de vijf dagen is zij een etmaal vruchtbaar, de oestrus genaamd. Vruchtbare vrouwtjes noem je ook wel ‘flapperig’, omdat de meeste vrouwtjes in deze periode met de oren flapperen. Ook lichten ze hun achterwerk bij lichte aanraking op om aan te geven dat ze paarbereid zijn. Het mannetje kun je vanaf een leeftijd van drie maanden laten dekken, maar beter is het te wachten tot hij ongeveer anderhalf jaar is. Dan weet je meer over zijn gedrag en gezondheid en kun je een goed overwogen keuze maken voor het gebruiken van het mannetje. Zelfs op een leeftijd van drie jaar kan een mannetje nog dekken. Je weet dan dat de levensverwachting van het nest vrij hoog is.

De dekking
Voor de dekking kun je het beste de moeder naar de vader brengen. Zet ze in een kooi die niet al te groot is, maar anderzijds wel genoeg ruimte voor de ratten biedt om zich terug te trekken. Is het vrouwtje vruchtbaar en biedt ze zich aan het mannetje aan, dan vindt de dekking meestal al snel enige malen plaats en kan het vrouwtje weer mee naar huis. Aan sommige vrouwtjes is echter niet te zien dat ze vruchtbaar zijn. Als het vrouwtje nog niet paarbereid is maar wel goed met het mannetje kan opschieten, kun je haar een week bij het mannetje laten. In die tijd is ze zeker een keer vruchtbaar geweest en waarschijnlijk ook gedekt. Bijt het vrouwtje het mannetje van zich af dan is ze er nog niet klaar voor. Je kunt het dan het beste de volgende dag nog eens proberen.

De dracht
De dracht van een rat duurt 21 tot 24 dagen. Dit vergt veel energie van het vrouwtje. Bovendien heeft ze nu behoefte aan extra voedingsstoffen voor een goede ontwikkeling van de foetussen. Geef haar daarom vanaf de dekking zoveel eten als ze wil. Naast het gewone voer, kun je haar eens in de twee dagen bijvoeren met blikvoer en pap (zie het hoofdstuk ‘Voeding’). Ook eiwitrijke voeding zoals kaas, gegaard vlees en gekookt ei is nu erg goed, maar laat haar ook het gewone voer eten.
Na twee weken wordt een drachtig vrouwtje dikker. Ze mag gerust gewoon vrij rondlopen en je mag haar ook oppakken, maar probeer haar buik daarbij te ontzien.
Een paar dagen voor de bevalling moet je bepalen waar je dit laat plaatsvinden. Je kunt haar het beste apart zetten zodat ze in alle rust kan bevallen en voor haar jongen kan zorgen. Heb je een traliekooi met verdiepingen, dan kun je haar beter tijdelijk in een dichte bak plaatsen om ongelukken te voorkomen. Zie hiervoor ook het hoofdstuk ‘Huisvesting’. Ervaren fokkers laten er, afhankelijk van het gedrag van de ratten, soms één vrouwtje bij die de moeder helpt met de verzorging van het nest. Maar het kan het vrouwtje ook teveel stress opleveren en sommige vrouwtjes zijn niet zorgzaam, maar eten de jongen juist op. Beter kun je het andere vrouwtje(s) daarom pas herintroduceren als de jongen al wat ouder zijn. Tegen het einde van de dracht krijgt de moederrat meer behoefte zich terug te trekken en wil ze misschien een nest maken. Geef haar daarvoor voldoende zacht nestmateriaal zoals tissues en nestmateriaal uit de dierenspeciaalzaak.

De geboorte van de jongen
De bevalling vindt meestal vroeg in de ochtend plaats. Het vrouwtje wordt dan erg onrustig. Laat het vrouwtje tijdens de bevalling met rust. Als er echt iets mis lijkt te gaan, bijvoorbeeld als het vrouwtje zonder resultaat blijft persen, kun je het beste direct je dierenarts of een ervaren rattenfokker bellen. Deze kan je vertellen of er reden is tot ongerustheid en kan je instructies geven.

De verzorging van het nest
Een dag na de bevalling kun je het nest even inspecteren. Lok daarvoor het vrouwtje van het nest weg. Haal eventuele dode jongen uit het nest. Het is mogelijk en normaal dat het vrouwtje de dode jongen al heeft opgegeten. Nog levende misvormde rittens kun je beter laten inslapen; zij hebben helaas geen overlevingskans. De eerste paar dagen kun je het nest verder beter met rust laten. Haal het niet weg want dan is het gevoel van veiligheid van de moeder weg. De moeder houdt het nest zelf schoon. Bied haar wel voldoende nieuw nestmateriaal aan om het nest bij te vullen. Schrik niet als je vrouwtje fel op je reageert: haar moederinstinct vertelt haar de rittens te beschermen. Als de rittens wat ouder zijn, draait ze vanzelf weer bij. Na een week kun je de rittens in handen gaan houden. Tolereert het vrouwtje je nog niet in de buurt van het nest, lok haar dan eerst bij het nest weg. Komt ze uit een grotere groep, dan kun je haar daar bijvoorbeeld even bij plaatsen. Haal de jongen niet langer dan enkele minuten uit het nest, anders koelen ze te veel af. Je kunt ook de kooi even verschonen en nieuw nestmateriaal geven.

Na en gaan de rittens de omgeving verkennen. Het is belangrijk dat de rittens veel in handen komen, zodat ze goed aan mensen wennen. Ook beginnen ze vanaf deze leeftijd het hardvoer uit te proberen. Zorg voor een gevarieerd voedselaanbod, zodat ze van alles leren eten. Als de rittens drie weken oud zijn, kun je ze kennis laten maken met de andere ratten. Verlies de ratten en de moederrat niet uit het oog tot je zeker weet dat het goed gaat. Op deze leeftijd zijn de jongen toe aan een uitdagende leefomgeving met verschillende klim- en knaagattributen. Als de rittens vier weken oud zijn, moet je de mannetjes en de vrouwtjes scheiden. Ze kunnen dan namelijk al voortplanten. De vrouwtjes kun je dan gewoon bij de moeder laten. Als je oudere niet angstige mannetjes hebt, kun je de jonge mannetjes hier bij plaatsen, zodat ze goed socialiseren. Rond de leeftijd van vijf weken, als de jongen een gewicht van vijfenzeventig gram hebben bereikt,  kunnen de jongen naar hun nieuwe eigenaren. Geef de nieuwe eigenaren advies over de huisvesting, voeding en verzorging, zodat je zeker weet dat jouw kleintjes een goed leven krijgen.     

Gezondheid en ziekten
Goede voeding, huisvesting en verzorging zijn de basis voor de gezondheid van de rat. Maar helaas is het geen garantie en is er toch kans dat je ratten ziek worden.

De rat en de dierenarts
Merk je dat je rat niest, afvalt of veel krabt? Dan moet je met je rat naar de dierenarts. Beschrijf zo goed mogelijk wat je aan je rat is opgevallen, want dat kan de dierenarts helpen bij het zoeken naar de oorzaak van het probleem. Een filmpje maken kan ook handig zijn.

Om te kunnen herkennen of je rat ziek is, moet je iets weten over de kenmerken van gezondheid en ziekte.
Een zieke rat herkennen

• Algemene kenmerken
• Gezondheid
• Ziekte
• Vacht
• Glanzend en dekkend.
• Dun, kale plekken en/of dof en droog.
• Onverzorgd, opstaand.
• Rexratten kunnen wat kale plekken krijgen naarmate ze ouder worden. Dit is bij hen normaal.
• Ogen
• Helder, licht vochtig.
• Dof of nat. Ontstoken of rode oogleden.
• Neus
• Droog- licht vochtig.
• Rode uitvloeiing (porfyrine).
• Reutelende, pruttelende ademhaling.
• Lichaamstemperatuur
• 37 – 38,5 graden Celsius.
• <37 graden Celsius.
• >39 graden Celsius na rust.
• Gedrag
• Alert en nieuwsgierig (in overeenkomst met karakter en leeftijd).
• Ongewoon rustig, afzonderen, veel knarsetanden.

Naast kennis van de algemene kenmerken van ziekte en gezondheid is het ook belangrijk dat je enkele specifieke ziektebeelden kunt herkennen. Op die manier kun je er al in een vroeg stadium bij zijn als je ratje iets mankeert en kun je de juiste stappen ondernemen.

Ziekten en aandoeningen van de rat

• Aandoening
• Kenmerken
• Behandeling
• Luchtwegproblemen
• Verkoudheid, bronchitis, longontsteking.
• Niezen, rode neusuitvloeiing, reutelend geluid, benauwdheid.
• Soms chronisch: in later stadium niet meer eten, sterk gewichtsverlies, terugtrekken, sterven.
• Antibioticumkuur bij de dierenarts.
• Preventie: ratten uit gezonde foklijn (via rattenclub) en gebruik van schone stofvrije bodembedekking verlaagt de kans op ontwikkeling luchtwegproblemen. Let ook op tocht.

Tumoren

• Voor een groot deel erfelijk bepaald. Meest voorkomend bij vrouwtjes.
• Gezwelontwikkeling, vaak bij de melkklieren (mammatumor) of de lymfeklieren onder de oksels of liezen.
• Bij het voelen van een bobbeltje naar de dierenarts. Operatief goed te verwijderen. Soms komt het enige tijd daarna ergens terug.

Ontsteking van het midden- en binnenoor

• Kenmerk niet te verwarren met zekeren: heen en weer bewegen van de kop om de omgeving waar te nemen.
• Eerste symptomen van problemen met de oren: aan de oren krabben.
• Later: Scheefgehouden kop, verlies van evenwicht, naar één kant vallen.
• Van de pijn niet meer kunnen eten, verzwakken, sterven.

Een antibioticumkuur van de dierenarts. Zo nodig injectie tegen de pijn. Mogelijk blijvende schade: scheve kop.

Huidaandoeningen

• Verkeerde voeding of schimmels kunnen huidaandoeningen veroorzaken. Bij oude mannetjes soms door hormonen. Sommige ratten bijten zichzelf of elkaar kaal (barberen).
• Kale of rode plekken, schilfers.
• Kale voorpootjes zijn vaak het gevolg van barberen.

De dierenarts zal na het vaststellen van de oorzaak advies en/of medicijnen geven.

Vlooien, luizen, mijten

• Deze parasieten leven op of in (mijten) de huid van de rat.
• Jeuk: veel krabben, likken. Soms echter geen jeuk.
• Kale of rode plekken, soms schilfers.
• Mijten kunnen zogenaamde ‘bloemkooloren’ veroorzaken, waarneembaar als blaasjes op de oren.
• Vlooien en hun uitwerpselen met het blote oog waarneembaar.

Raadpleeg de dierenarts voor vaststellen soort parasiet en voor de noodzakelijke behandeling. Luizen en vlooien vaak via shampoo of poeder. Bij mijten injecties met Ivermectine. Stronghold voor pups (halve dosering, in overleg met dierenarts) werkt ook tegen parasieten. Vaak: meebehandelen omgeving/andere dieren en nabehandeling. Vlooien zijn vaak afkomstig van honden of katten. Door deze regelmatig preventief te behandelen, bescherm je ook je ratten.  

Abcessen

• Een vieze wond die na dichtgroeien onderhuids gaat ontsteken.
• Bult met pus die het dier veel pijn kan bezorgen.

Dierenarts zal het abces vakkundig openen en reinigen. Komt soms terug.

Oververhitting

• Door plaatsing in volle zon of andere te warme plaats.
• Hoge lichaamstemperatuur, hevig en snel ademen.
• In ernstige mate: omvallen, ademnood, sterven.

Eerste hulp: verplaatsen naar een koele ruimte en omwikkelen met een natte washand. Let op: afkoelen moet geleidelijk gaan.

Megacolon

• Aangeboren erfelijke fatale afwijking: de darmen bewegen het voedsel niet naar beneden door gebrekkige zenuwimpulsen.  
• Sommige kleurcombinaties (met name met witte vlekken) geven ook verhoogde kans.
• Eén of meer rittens in het nest groeien niet, ribben zichtbaar. Of: opzwellende buikjes.

Symptomen ook mogelijk andere oorzaak zoals gedraaide darmen. Dus naar de dierenarts voor diagnose.
Geen behandelmethode. Dieren met megacolon laten inslapen voordat de darmen openbarsten.

Bumblefoot

• Ontstaat door ruwe ondergrond en tralies, voornamelijk bij zware ratten.
• Rode plek achter op de voet. Kan uitgroeien tot grote bobbel die kan opengaan.
• Bij opengaan: wondzalf – honingzalf op de wond of reiniging door dierenarts.
• Stofvrije bodembedekking ter voorkoming van infectie open bult.

Preventie: niet te groffe, harde bodembedekking.

Literatuurlijst

Nederlandstalig
De tamme rat als gezelschapsdier, R. Dekker, A. Lems, Etiko Uitgevers b.v., Nieuw Vennep, 1997.
Megacolon, Rattery Eriador, www.geocities.com/ratteryeriador/Megacolon3.doc
Bumblefeet, RATGIN, www.ratgin.nl/ratinfo/gezondheid.htm#andere

Engelstalig
Ferrets, Rabbits and Rodents – clinical medicine and surgery, E.V. Hillyer, K.E. Quesenberry, W.B. Saunders Company, Philadelphia, USA, 1997.

Duitstalig
Krankheiten der Heimtiere, K. Gabrisch e.a., Schlűtersche GmbH & Co. KG Verlag und Druckerei, Hamburg, Deutschland, 1998.

Nuttige adressen Dierenartsen

Kliniek Klaver4Dieren
Dierenarts Peter Klaver
Dalwagen 29C
6669CA Dodewaard
0488-410040
 
Dierenkliniek Lunetten
Dierenarts Karin Salomons
Kampereiland 13-15,
3524CZ Utrecht,
Tel 030-2898939
www.dierenklinieklunetten.nl

 

Dierenziekenhuis Eindhoven
Dierenarts Stijn Peters

Marconilaan 26
5621 AA Eindhoven (wijk: Woensel)

Tel 040-3040054
www.dzeh.nl

wwwdzhe.nl
Intergrale veterinaire praktijk Silverlinde
Achter Emer 17-19
4824ZA Breda
T: 076-5424688
www.silverlinde.com

Dierenkliniek De Wetering
Weteringschans 141
1017 SE Amsterdam
020-6221884
www.dierenkliniekdewetering.nl

Dierenartsenpraktijk Hoogland
Dierenarts A. Wijnbergen
Zevenhuizerstraat 118a
3828BH Hoogland
www.dierenartshoogland.nl

Dierenarts Inge Thas

Heerweg-Zuid 9, 9052 Zwijnaarde
België
0032 477/29.65.45

http://www.dapthas.net

Stichtingen en verenigingen/ Advies, clubblad, clubdagen, ratteries, opvang
Nederland
Nederlandse Konijnen-, Cavia- en knagersliefhebbersbond NKB
www.kleindierliefhebbers.nl

Stichting Ratjetoe
Langreis 78

1733 MG Nieuwe Niedorp
www.ratjetoe.info

Landelijke Vereniging van Kleine Knaagdieren Liefhebbers
Katja van Rossum,
Kleistraat 2,
5951 DC  Belfeld.
www.kleineknaagdieren.nl

Websites

www.tammeratten.nl    
www.ratjes.nl  – Ratjes Online - forum
www.ratten.nl  – Voor de echte rattenliefhebber!
www.rittens.nl – Een portaal voor mensen die tamme ratjes willen aanschaffen
www.allesoverratten.nl
www.dierenasiels.com – Stichting Dierenasiels & Internet – herplaatsing a.o. ratten

www.ratten-speeltjes.nl  degelijke informatie over ratten en (aanschaf van) speeltjes.

Heeft u opmerkingen, suggesties of vragen over de inhoud neem contact op per email:
info@klaver4dieren.nl, of  bel onze dierenkliniek Klaver4dieren in Dodewaard 0488-410040.

Tip:

Kies een kooi waarvan alle hoekjes gemakkelijk te bereiken zijn. Dit is handig bij het schoonmaken en bij het oppakken van de ratten.

Tip:
Een grote baal hennepvezel of beukensnippers is veel voordeliger dan kleine zakken. Zeker als je een grote kooi hebt, is het de moeite waard hiernaar te informeren bij de dierenspeciaalzaak!

Plaats het rattenverblijf niet:

• naast televisie- of stereoboxen vanwege het geluid.
• naast de verwarming of achter het raam in verband met de warmte.
• nabij een in- of uitgang. De tocht is slecht voor de ratten.
• op de grond vanwege de tocht en het stootgevaar.
• in een ruimte waar je maar weinig komt. Voorkom gebrek aan aandacht.
• In een ruimte waar veel wordt gerookt. Ratten hebben gevoelige luchtwegen.
• Naast een mooi behangen muur in verband met urinespetters (of plaats plexiglazen plaatjes ter bescherming).

Let op:
Ratten hebben voer met dierlijke eiwitten nodig. Geef een rat daarom geen gewoon knaagdierenvoer.

Let op:
Ratten hoef je niet te wassen, doe dit dan ook alleen als het echt noodzakelijk is. Gebruik daarvoor een voorgeschreven shampoo of shampoo die voor jonge dieren of baby’s geschikt is. Als een rat zichzelf niet meer goed verzorgt, is dat een teken dat er iets mis is, mogelijk heeft hij een ziekte onder de leden. Neem contact op met je dierenarts!

Tip:

Ga voor een nieuwe rat naar een ervaren fokker (rattery) die de ouderdieren selecteert op gedrag en gezondheid en de rittens goed socialiseert. Of neem eens een kijkje bij een rattenopvang. Op de site www.dierenasiels.com vind je ook vaak ratjes die een nieuw tehuis zoeken.

Hoe maak je een (huis)kamer ratveilig?

• Verwijder kwetsbare spullen waar niet aan geknaagd mag worden zoals boeken en kussens.
• Verberg elektriciteitssnoeren.
• Houd andere huisdieren uit de buurt als de ratten loslopen.
• Verwijder giftige planten uit de kamer.
• Sluit ramen, deuren en laden.

Tip:

Dat de ouderdieren bepaalde kleuren hebben, wil nog niet zeggen dat de jongen deze kleuren overerven. Misschien krijg je wel allemaal bruine jongen. Wil je meer weten over het kleurselect fokken, verdiep je dan in de rattengenetica. Hierover kun je veel vinden op het internet.